آزمایش چگونگی تعیین گروه خونی

به گزارش روابط پایگاه اطلاع رسانی علوم آزمایشگاهی ایران، گروه خونی آزمایشی است که گروه خونی افراد را تعیین می کند. اگر نیاز به انتقال خون دارید یا قصد اهدای خون دارید، انجام این آزمایش ضروری است.

نام فارسی:
•تعیین گروه خونی
نام اختصاری:
•ABO Rh
سایر نام ها:
•تعیین گروه خون A، B، O و Rh
بخش انجام دهنده:
•خون شناسی و انقعاد
نوع نمونه قابل اندازه گیری:
•خون کامل (EDTA)
حجم نمونه مورد نیاز:
•۳ میلی لیتر
شرایط نمونه گیری:
•نیاز به ناشتایی نمی باشد.

اطلاعات تکمیلی:

گلبول های قرمز در سطح خود عواملی به نام آنتی ژن دارند. دو آنتی ژن اصلی گلبول های قرمز انسان آنتی ژن A و آنتی ژن B هستند. گروه های خونی براساس وجود و یا عدم وجود این آنتی ژن ها تعیین می گردند. به این صورت که افرادی که در سطح گلبول های قرمز خود دارای آنتی ژن A هستند، گروه خون A، افرادی که واجد آنتی ژن B هستند، گروه خون B، افرادی که هر دو آنتی ژن A و B دارند، گروه خون AB و افرادی که هیچ کدام از عوامل A و B را ندارند گروه خون O نامیده می شوند. در سطح بعضی از گلبول های قرمز یک نوع عامل آنتی ژنی دیگر نیز وجود دارد به نام Rh که در صورت وجود این عامل، فرد Rh مثبت و در صورت عدم وجود، فرد Rh منفی می شود. بدن انسان به طور طبیعی عواملی به اسم آنتی بادی را بر علیه آنتی ژن های موجود تولید می کند. به طور مثال افرادی که آنتی ژن A را در سطح گلبول های قرمز خود دارند نسبت به آنتی ژن B آنتی بادی تولید می کنند و برعکس.
مکانیسم عمل بقیة گروه های نیز به همین صورت می باشد مثلاً گروه خون AB چون هیچ گونه آنتی ب ادی بر علیه A و B ندارد به راحتی می تواند با رعایت عامل Rh، هم از گروه خون A و هم از B خون دریافت کند. در مقابل افراد با گروه خون O چون هیچ کدام از آنتی ژن های A و B را ندارند، بدنشان آنتی بادی بر علیه این دو آنتی ژن تولید می کند. بنابراین افراد با گروه خونی O تنها می تواند از هم گروهی خود خون دریافت کنند و به تمام گروه ها با رعایت عامل Rh خود بدهند (دهنده همگانی).
اگر شخصی با Rh منفی از شخصی با Rh مثبت خون دریافت کند، زمانی که خون به فرد منفی منتقل می شود بدن او آنتی بادی هایی بر علیه Rhهای مثبت وارد شده می سازد چون این Rh ها به صورت طبیعی در بدن فرد Rh منفی وجود ندارند بدن آنها را مهاجم تشکیل داده و برعلیه آنها آنتی بادی می سازد) این مکانیسم با اولین انتقال خون مشکلی ایجاد نمی کند ولی اگر دفعات بعدی خون Rh مثبت به فرد منفی انتقال یابد، آنتی بادی های ساخته شده به Rh مثبت حمله می کنند و باعث رسوب گلبول ها می گردند که خطرات جدی ایجاد می کند. تعیین نوع Rh برای خانم های باردار از اهمیت خاصی برخوردار است. اگر گروه خون مادر منفی و گروه خونی جنین مثبت باشد بدن مادر آنتی بادی تولید می کند که این آنتی بادی ها از جفت عبور می کنند و می توانند گلبول های قرمز جنین را از بین ببرند.
برای جلوگیری از این امر مادرRh منفی طی بارداری از ایمونوگلوبولین استفاده خواهد کرد تا بارداری و زایمان موفقی را پشت سر بگذارد. ایمونوگلوبولین Rh(RhoGAM) باعث جلوگیری از پیوند شدن آنتی بادی های مادر و آنتی ژن های Rh جنین می شود.

کاربرد های بالینی:
این آزمون برای تعیین گروه خون بیمار، قبل از اهداء یا دریافت خون و نیز برای تعیین گروه خون مادرانی که در انتظار فرزند می باشند، به منظور ارزیابی احتمالی خطر ناسازگاری Rh میان مادر و نوزاد، استفاده می شود.

روش اندازه گیری در آزمایشگاه:
هماگلوتیناسیون یا آگلوتیناسیون مستقیم گلبول های قرمز با آنتی سرم اختصاصی (Cell type) به صورت کیفی و کمی.

تفسیر:
بررسی سیستم ABO در پیوند کلیه و مغز استخوان بسیار حائز اهمیت است. سازگاری و تطابق گروه خونی ABO پایه بیشتر آزمایشات قبل از انتقال خون است. در مواردی مثل تومورهای بدخیم، آنمی ها، جراحی قلب، بیماریهای استخوان و مفصل، بیماری ریوی و کبدی و … که نیاز به انتقال خون دارندباید تطابق ABO انجام شود. در سیستم Rh بررسی وجود آنتی بادی ضد آنتی ژن D که به طور طبیعی وجود ندارد و به صورت ایمیون بوجود می آید در کم خونی همولیتیک نوزادان (HDN)، کم خونی های خود ایمنی، کم خونی های همولیتیک ناشی از داروهایی مثل متیل دوپا، تراتومای تخمدان، … دارای اهمیت می باشد. تعیین دقیق سیستم Rh به دلیل وجود Du (آنتی ژن Rh مثبت ضعیف) از نظر انتقال خون بسیار حائز اهمیت است.

عوامل مداخله گر:
وجود پروتئین های غیر طبیعی در سرم، آنتی بادیهای پوشاننده سلول، ژل وارتون، فیبرینوژن، اُتوآنتی بادیها، آنتی بادیهای غیر منتظره، سولفات پروتامین،عفونت ناشی از باکتریهای گرم منفی که شبیه آنتی ژن B فعالیت می کنند در انجلم روشهای تععین گروه خون تداخل می نمایند.
وجود پدیده رولو ( روی هم قرار گرفتن گلبول های قرمز) و حضور آنتی بادیهای سرد در گروه بندی ایجاد اختلال می کند.
زیرگروههای ضعیف ممکن است باعث ایجاد اشتباه در گروه بندی شوند.

تعیین گروه خونی شامل دو مرحله است:
*روش مستقیم (FORWARD)
مرحله اول «روش مستقیم» نام دارد. سلول های خونی شما با آنتی بادی های ضد گروه خونی A و B مخلوط می شوند و نمونه بررسی می شود تا ببینیم سلول های خونی لخته (آگلوتینه) می شوند یا خیر؟
اگر سلول های خونی به هم بچسبند، به این معنی است که سلول های خونی شما با یکی از آنتی بادی ها واکنش نشان داده اند.
روش معکوس (REVERSE)
مرحله دوم «روش معکوس» نام دارد. قسمت مایع خون شما بدون گلبول های قرمز با سلول های خونی که نوع A و B شناخته می شوند مخلوط می شود. افراد دارای گروه خونی A، آنتی بادی ضد B در بخش مایع خون خود دارند و افرادی که دارای گروه خونی B هستند دارای آنتی بادی ضد A در سرم خود می باشند. گروه خونی O حاوی آنتی بادی های ضد A و ضد B است. بنابراین، به عنوان مثال، اگر آگلوتیناسیون (لخته) زمانی رخ دهد که سرم شما با سلول های خونی نوع B مخلوط شود، شما دارای گروه خونی A هستید.