اختلال میلین توسط یک نوع ژن مرتبط با بیماری فراموشی

به گزارش واحد ژنتیک پایگاه اطلاع رسانی علوم آزمایشگاهی ایران، در میان افرادی که طعمه بیماری فراموشی می شوند، بین 40 تا 65 درصد دارای یک نوع ژن به نام APOE4 هستند. دانشمندان مدت هاست که می دانند این ژن به طور قابل توجهی خطر ابتلا به بیماری تخریب کننده عصبی را افزایش می دهد، به ویژه زمانی که فرد دو نسخه ژنی را از والدین به ارث می برد. ژن APOE4 باعث تجمع کلسترول در سلول هایی می شود که غلاف های چربی محافظ برای نورون ها می سازند و احتمالا از همین راه در تخریب عصبی موثر است.

نتایج مطالعه ای در نوامبر سال جاری نشان می دهد که یکی از راه هایی که ژن APOE4 ممکن است به بیماری فراموشی کمک کند، تجمع کلسترول در داخل الیگودندروسیت ها و کاهش ظرفیت سلول برای انجام عملکرد اصلی (ساخت غلاف های چربی میلین که از نورون ها محافظت می کند و کمک کردن به آنها در انتقال پیام عصبی) آنها است.

این تحقیق همچنین نشان می دهد که در موش های دارای ژن APOE4، پاکسازی کلسترول مسدود شده و اجازه دادن به ماده برای عبور از غشای سلول، تولید میلین را تا حدی بازسازی کرده و شناخت را بهبود می بخشد که یک هدف درمانی برای مبارزه با بیماری فراموشی را پیشنهاد می کند.

بسیاری از مسیرهای بیولوژیکی توسط ژن APOE4 مختل می شوند. از آنجا که این ژن پروتئینی را کد می کند که مسئول حمل و نقل لیپیدها بین سلول ها است، محققان تصمیم گرفتند بر روی این موضوع تمرکز کنند که چگونه این نوع متابولیسم کلسترول و سایر چربی ها مختل می شود؟ محققان با استفاده از پروفایل ترنسکریپتومی، بافت مغز انسان پس از مرگ افراد مبتلا به بیماری فراموشی و بدون بیماری فراموشی را مقایسه کردند و سطح بیان ژن های مختلف را در میان افرادی که صفر، یک یا دو نسخه از نوع ژن APOE4 داشتند، اندازه گیری کردند تا نشان دهند که ژن APOE4 تاثیر بسیار زیادی دارد.

محققان با کاوش عمیق تر در این راز، تجزیه و تحلیل چربی در بافت مغز افراد دارای حداقل یک کپی از ژن APOE4 را انجام دادند. نتایج نشان داد مغز افراد دارای ژن، دارای سطوح بالاتری از استرهای کلسترول (اشکال نامحلول کلسترول) هستند که در سلول ها تجمع می یابند. محققان شک کردند که ژن APOE4 مانع انتقال کلسترول از طریق عشای اولیگودندروسیت می شود. تصور کنید که اولیگودندروسیت ها مانند چاپگرهای میلین عمل می کنند، با توجه به انباشت کلسترول در سلول ها، انگار که جوهر در داخل کارتریج چاپگر گیر می کند.

محققان معتقدند در حالی که APOE4 با افزایش خطر ابتلا به بیماری فراموشی و کاهش شدیدتر شناختی پس از ظاهر شدن علائم مرتبط است، این اثرات APOE4 بر بیماری فراموشی تنها در حضور پاتولوژی بیماری فراموشی دیده می شود.، به ویژه تجمع مشخصه پلاک های آمیلوئید در مغز یا درهم پیچیده پروتئین تاو در داخل نورون ها. به عبارتی مشخص نیست داشتن APOE4 بر سطح میلین در بزرگسالان بدون آسیب شناسی بیماری فراموشی تأثیر می گذارد، و تا کنون کسی این پتانسیل را بررسی نکرده است. بنابراین، یافته های کاهش میلین و بازیابی میلین و شناخت با واسطه سیکلودکسترین (دارویی که برای کاهش تجمع کلسترول درون سلولی شناخته شده است) در موش های مبتلا به APOE4 اما بدون پاتولوژی بیماری فراموشی ممکن است از نظر بالینی برای انسان مرتبط باشد یا نباشد.

پژوهشگر اصلی این موضوع می گوید که «آزمایشگاه او درگیر هیچ آزمایش بالینی بالقوه ای نیست که بررسی کند آیا سیکلودکسترین به کاهش علائم در افراد مبتلا به بیماری فراموشی کمک می کند. درعوض، او و همکارانش به بررسی مکانیسم هایی ادامه خواهند داد که چرا این گونه ژنتیکی باعث ایجاد این اثر انسداد در الیگودندروسیت ها می شود. هر چه بیشتر بدانیم که چگونه کلسترول چگونه به آنجا می رسد، اهداف بالقوه بیشتری برای کشف دارو پدیدار خواهد شد.»