بازگشت حس بویایی پس از کرونا با تزریق پلاسما در بینی

به گزارش روابط عمومی پایگاه اطلاع رسانی علوم آزمایشگاهی ایران، تزریق در بینی می تواند از دست دادن بویایی طولانی مدت ناشی از COVID-19 را درمان کند. در آزمایشی که توسط محققان پزشکی استنفورد انجام شد، بیش از نیمی از بیماران مبتلا به از دست دادن مداوم بویایی با تزریق پلاسمای غنی از پلاکت بهبود یافتند.
زارا پاتل (Zara Patel)، استاد گوش و حلق و بینی در دانشکده پزشکی استنفورد، سال هاست که از دست رفتن حس بویایی را به عنوان علامتی از عفونت های ویروسی مورد مطالعه قرار می دهد.
او می گوید: بسیاری از ویروس ها می توانند باعث از بین رفتن حس بویایی شوند، بنابراین برای ما به عنوان متخصص بینی تعجب آور نبود که متوجه شدیم کووید-۱۹ باعث از بین رفتن حس بویایی و چشایی شده است. ما انتظارش را داشتیم. پاتل همچنین می دانست که این وضعیت می تواند ادامه دار شود و درمان های مؤثر کمی برای آن در دسترس هستند.
بر اساس یک نظرسنجی در سال ۲۰۲۲ که توسط پاتل و همکارانش صورت گرفت، حدود ۱۵ درصد از افرادی که از دست دادن بویایی ناشی از کووید-۱۹ را تجربه کردند، شش ماه بعد از ابتلا به بیماری همچنان دچار مشکل بوده اند. این یعنی ۹ میلیون نفر در ایالات متحده آمریکا با این عارضه دست به گریبان هستند و تعداد آن ها در حال افزایش است. بسیاری از کسانی که از دست دادن بویایی را گزارش کرده اند، از دست دادن حس چشایی را نیز گزارش دادند، زیرا بویایی جزء اصلی نحوه تجربه ما از طعم غذا است.
اکنون تیم پاتل با استفاده از تزریق پلاسمای غنی از پلاکت که از خون خود بیمار گرفته شده است، راه جدیدی را برای درمان از دست رفتن طولانی مدت حس بویایی مرتبط با کووید-۱۹ مورد آزمایش قرار داده اند. در یک کارآزمایی بالینی با حضور ۲۶ شرکت کننده، احتمال بهبودی در افرادی که این درمان را دریافت کرده بودند، ۱۲.۵ برابر بیشتر از بیمارانی بود که دارونما تزریق کردند. این مطالعه در روز ۱۲ دسامبر ۲۰۲۲ در انجمن بین المللی آلرژی و راینولوژی منتشر شد.
پلاسمای غنی از پلاکت شکل غلیظی از پلاسما است و پلاسما قسمت مایع خون است که سلول های خونی و سایر اجزای خون از آن حذف شده است. این مایع غنی از پلاکت ها و مهمتر از همه، فاکتورهای رشد است که به بازسازی بافت کمک می کنند. گفته می شود که پلاسمای غنی از پلاکت برای درمان آرتریت خفیف در مفاصل، کاهش چین و چروک صورت و حتی رشد مجدد موها هنگام تزریق به پوست سر کاربرد دارد.
پاتل نسبت به چنین درمانی مطمئن نبود، اما مطالعه ای که نشان می داد تزریق پلاسمای غنی از پلاکت به اندازه جراحی در درمان سندرم تونل کارپال که در نتیجه ی آسیب رسیدن به عصب مچ دست ایجاد می شود، موثر است، او را مجذوب این درمان کرد. او می دانست که از دست دادن حس بویایی ناشی از کووید-۱۹ نیز یک مشکل عصبی است، که در آن اثرات طولانی مدت ویروس مانع از بازسازی صحیح اعصاب عمیق در حفره بینی می شود. این اعصاب به مغز متصل می شوند و به طور معمول هر سه تا چهار ماه یک بار بازسازی می شوند.

یک حمله مخفیانه
ویروس سارس-کوو-۲ مستقیما سلول های عصبی را هدف قرار نمی دهد بلکه به سلول های پشتیبان معروف به سلول های «sustentacular» حمله می کند که گیرنده ACE-2 دارند و ویروس از آنها برای آلوده کردن سلول ها استفاده می کند. این سلول ها در بازسازی صحیح اعصاب نقش دارند، بنابراین التهاب و آسیب مداوم به این سلول ها ممکن است منجر به از دست دادن عملکرد طولانی مدت آن ها شود.
پاتل پیش از این یک مطالعه آزمایشی کوچک انجام داده بود که ایمنی تزریق پلاسمای غنی از پلاکت را در حفره بینی هنگام شیوع بیماری کووید-۱۹ نشان می داد، بنابراین او برنامه های خود را برای انجام یک آزمایش بزرگتر تنظیم کرد تا به طور خاص بر درمان کاهش بویایی مرتبط با کووید-۱۹ تمرکز کند.
همه شرکت کنندگان اعلام کردند که به کووید-۱۹ مبتلا شده اند و از دست رفتن بویایی در آن ها بین ۶ تا ۱۲ ماه طول کشیده است. آن ها همچنین باید پیش از آزمایش درمان های دیگری مانند تمرین بویایی و شستشوی استروئیدی را امتحان می کردند.
پاتل می گوید: می خواستم مطمئن شوم که هر مداخله درمانی که مطالعه می کنم، جایگزین یا معادل درمان های قبلی نیست بلکه مزیتی فراتر از آن ها دارد.
نیمی از شرکت کنندگان هر دو هفته یک بار به مدت شش هفته تزریق پلاسمای غنی از پلاکت را در بافت عمیق داخل حفره بینی دریافت کردند، در حالی که نیمی دیگر طبق همان برنامه دارونما دریافت کردند. نه شرکت کنندگان و نه محققین نمی دانستند افراد کدام یک را دریافت می کنند.

آزمایش بویایی
محققان توانایی بویایی را با استفاده از یک تست استاندارد بویایی به نام «Sniffin' Sticks» ارزیابی کردند. این آزمون شامل طیف وسیعی از بوهای خوشایند مانند بوی گل و بوهای بد مانند تخم مرغ فاسد می شد و شرکت کنندگان در شناسایی بوها، تشخیص بوها و تعیین قدرت آنها امتیاز دریافت می کردند.
هنگامی که محققان سه ماه پس از اولین تزریق شرکت کنندگان را بررسی کردند، امتیاز گروهی که پلاسمای غنی از پلاکت دریافت کرده بودند به طور متوسط ۶.۲۵ افزایش یافته بود و افزایش امتیاز آن ها ۳.۶۷ بیشتر از گروه دارونما بود. ۵۷.۱ درصد از گروهی که پلاسمای غنی از پلاکت دریافت کرده بودند بهبود قابل توجهی از نظر بالینی نشان دادند، در حالی که تنها در ۸.۳ درصد از گروه دارونما بهبود رویت شد.
جالب اینجاست که وقتی شرکت کنندگان توانایی بویایی خود را ارزیابی کردند، هر دو گروه بهبود مشابهی را گزارش کردند. پاتل می گوید که مطالعات قبلی نشان داده است که بهبود ذهنی همیشه با بهبود عینی مطابقت ندارد.
او افزود که بهبود در گروه دارونما تا حدی می تواند ناشی از اثر دارونما باشد و همچنین می تواند نشان دهد که بهبودی خود به خودی می تواند حتی پس از شش ماه اتفاق بیفتد.
اگرچه این مطالعه از دست دادن چشایی را ارزیابی نکرد اما بازیابی بویایی احتمالا به بازیابی حس چشایی نیز کمک میی کند.
پاتل اکنون تزریق پلاسمای غنی از پلاکت را به بیماران خارج از آزمایش ارائه می کند.