تاثیر مستقیم و غیرمستقیم SARS-CoV-2 بر مغز

به گزارش واحد ژنتیک پایگاه اطلاع رسانی علوم آزمایشگاهی ایران، COVID-19 با بیش از 650 میلیون مورد و 6.5 میلیون مرگ و میر، هنوز هم محققان و پزشکان در سراسر جهان را مجذوب خود می کند. علیرغم اینکه اساساً یک بیماری ریوی/تنفسی است، این واقعیت که SARS-CoV-2 ممکن است سایر اندام ها و بافت ها را برای مدت طولانی تحت تأثیر قرار دهد، همانطور که بررسی شد، غیرقابل تردید است. از آزمایش های آزمایشگاهی گرفته تا داده های اپیدمیولوژیک بالینی، اکنون مشخص شده است که بیماران ممکن است از علائم مختلف دیگری نیز رنج ببرند، از آنوسمی و پیری، بیماری قلبی، بیماری کلیوی، بیماری عروقی، بیماری های گوارشی یا شدیدتر، تا سکته مغزی. طوفان سیتوکین این به وضوح بیولوژی پیچیده SARS-CoV-2 در میزبان را نشان می دهد و توجه پزشکان و سایر متخصصان بهداشت را برای علائم و نشانه های غیرمنتظره جلب می کند.

آنچه بسیار جالب است این واقعیت است که حتی بیماران مبتلا به بیماری خفیف ریه ممکن است همچنان از علائم عصبی رنج ببرند، از سردرد، سرگیجه، تشنج گرفته تا انسفالوپاتی، عروق و سکته مغزی. علاوه بر این، نسبت بیماران مبتلا به کووید-19 طولانی یا عواقب حاد پس از COVID-19 (PASC)، به ویژه زنان، به شدت افزایش یافته است. این بیماران دارای ویژگی های عصبی یا روانپزشکی مانند از دست دادن حافظه، گیجی، افسردگی، همراه یا بدون خستگی مزمن هستند. سوالاتی که در این زمینه وجود دارد شامل این است که آیا تأثیر مغزی حاد یا دیرهنگام در طول COVID-19 وجود دارد؟ آیا با وجود ویروس در مغز ارتباط دارد؟ اگر چنین است، کدام جمعیت سلولی دارای تکثیر ویروسی است؟ یا اینها فقط پاسخ های ثانویه و غیرمستقیم ناشی از التهاب محیطی یا آسیب عروقی هستند؟ اینها سوالات مهمی هستند که باید برای درک و کاهش تأثیر SARS-CoV-2 بر مغز انسان پاسخ داده شوند.

SARS-CoV-2 و مسیرهای رسیدن به مغز

اکثراً پذیرفته شده است که SARS-CoV-2 ممکن است از طریق مسیر transmucosal از طریق صفحه کریبریفرم به داخل پیاز بویایی به بافت مغز برسد. تهاجم مستقیم از جریان خون نیز پیشنهاد شده است، یا از طریق ترانس سیتوز از طریق سلول های اندوتلیال یا اختلال در سد خونی مغز، این اختلال ممکن است ناشی از عفونت مستقیم سلول ها در محل اتصال عصبی عروقی، به عنوان سلول های اندوتلیال و آستروسیت ها باشد یا به دلیل التهاب سیستمیک. در واقع، اخیراً ثابت شده است که نه تنها میکروگلیا ممکن است به SARS-CoV-2 آلوده شود، بلکه حفره هایی از میکروگلیاهای بسیار فعال در مجاورت لنفوسیت های T در مغز بیماران COVID-19 فراوان است. بر اساس یک گزارش که اخیرا از کالبد شکافی مغزی 11 بیمار فوت شده بر اثر کووید-19 انجام گرفته است، وجود RNA ویروسی زیر ژنومی، که نشان دهنده تکثیر ویروس است، در نواحی مختلف مغز، به ویژه قشر، تالاموس، هیپوتالاموس و سختی مغز تأیید شد.

SARS-CoV-2 و تأثیر آن بر سلول های مغز

اگرچه تهاجم عصبی ممکن است متفاوت باشد، اما آنچه که غیرقابل تردید است وجود التهاب عصبی ثابت، با تولید سایتوکین موضعی، فعال شدن میکروگلیال و مرگ سلول عصبی ثانویه است. بنابراین، به نظر واضح است که سلول های اپاندیمال، سلول های گلیال و نورون ها نیز ممکن است در طول COVID-19 تحت تأثیر قرار بگیرند. در طول مدت طولانی کووید، درک مکانیسم ها دشوار است، زیرا بسیاری از بیماران ممکن است از بیماری بدون علامت تا خفیف داشته باشند. در واقع، حتی بیماران مبتلا به کووید-19 خفیف، اختلالات عصبی و روانی مهمی داشتند. اگرچه ما در درک COVID-19 در مورد بیماری ریوی پیشرفت زیادی داشته ایم، و مرگ و میر را با ساخت واکسن به میزان زیادی کاهش داده ایم، درک کامل از تأثیر عفونت SARS-CoV-2 بر سایر اندام ها، به ویژه مغز، بسیار دور از ذهن است. بنابراین، دانش در مورد ارتباط بین COVID-19 و سیستم عصبی مرکزی بسیار مهم است.