تست ژنتیکی تعیین سلامت جنین با تکنیک QF-PCR

به گزارش روابط عمومی پایگاه اطلاع رسانی علوم آزمایشگاهی ایران، QF-PCR برای تشخیص سریع پیش از تولد آنوپلوئیدی های کروموزومی شایع بکار گرفته شده است.در این روش با مارکرهای تکرارهای کوتاه (STRs) موجود بر روی کروموزوم های 21، 18، 13، X و Y DNA تکثیر شده و با نشانگرهای فلورسنتی نشانه گذاری و نهایتا مقدار آنها با الکتروفورز اندازه گیری می شود.

& آزمایـشQF-PCR& مخصوصا در مـواردی کـه محدودیـت زمانـی بـرای انجـام آزمایـش کاریوتایـپ وجـود دارد، مناسـب تـر اسـت. از آنجایی که در ایران بعد از هفته 18 بارداری سقط درمانی غیر قانونی می باشد لازم است نتایج همه آزمایش ها تا قبل از اتمام هفته 18 بارداری مشخص شوند. لذا توصیه می شود چنانچه در مراجعات خانمها برای انجام آزمایش های کروموزومی، سن بارداری بعد هفته 15 باشد از روش بررسی سریع اختلال کروموزومی موسوم به& QF-PCR استفاده کرد. این روش معمولا در عرض 48 ساعت به نتیجه می رسد ولی بررسی کروموزومی 2-4 هفته به طول می انجامد.

این روش بر اساس تکنیک فلوئورسانت کمّی واکنش زنجیره ای پلیمراز & (Quantitative Fluorescence Polymerase& Chain Reaction)عمل می نماید.

تشخیص پیش از تولد ناهنجارى هاى کروموزومى با استفاده از کشت سلول هاى جنینى حاصل از آمنیوسنتز یا بیوپسى از جفت امکان پذیر است. اگرچه بوسیله ی انجام تست کاریوتایپ، امکان تشخیص تغییرات عددی و ساختمانی کروموزوم ها فراهم است، لیکن انجام این تست مستلزم صرف وقت طولانی و انجام تکنیک های متعدد است.

& & QF-PCR یک تکنیک باحساسیت و ویژگی بالاست که ناهنجاری هاى کروموزومى عمده را تشخیص می دهد. بخش عمده این آزمایش بطور اتوماتیک انجام شده و همین امر باعث توان عملیاتى بالا با صرف هزینه اى بسیار کم می شود. این تکنیک همچنین تشخیص پیش از تولد سریع را براى کلیه بارداری ها امکان پذیر می سازد. به همین علت اضطراب حاصل از انتظار طولانی مدت والدین براى تکمیل نتایج آزمایش کاریوتایپ را کاهش داده است.

در این روش تکرار های کوتاه (STRs) با مارکرهای موجود بر روی DNA کروموزوم های 13، 18، 21، Xو Y تکثیر شده و با نشانگرهای فلورسنتی نشانه گذاری و نهایتاً مقدار آنها با الکتروفورز اندازه گیری می شود. به علت استفاده از مارکرهای STR که بسیار پلی مورف یا چند شکل هستند، انجام آزمایش بر روی نمونه های جنینی آلوده به سلول های مادری امکان پذیر شده و امکان ارزیابی کیفیت تخم لقاح شده (زیگوسیتی) در بارداری های چند قلو وجود دارد. کارایی این تکنیک تحت تأثیر سن جنین نیست و در هر زمان از بارداری قابل انجام است.

فواید به کارگیری تکنیک QF-PCR&

فواید این روش بطور مکرر مورد تائید قرار گرفته است و با حساسیت و ویژگی بالا، ناهنجاری هاى کروموزومى عمده را تشخیص می دهد.
بخش عمده ی این تست به طور اتوماتیک انجام می شود و همین امر باعث توان عملیاتى بالا با صرف هزینه اى بسیار کم می گردد و همچنین تشخیص پیش از تولد سریع را براى کلیه بارداری ها امکان پذیر می سازد. به همین علت اضطراب حاصل از انتظار درازمدت والدین براى تکمیل نتایج آزمایش کاریوتایپ را کاهش داده است.
این روش داراى حساسیت بسیار بالایى است و در نتیجه نمونه بسیار کمى مورد نیاز است.
در این تکنیک به علت استفاده از مارکرهای STR که بسیار پلی مروف یا چندشکل هستند، انجام آزمایش بر روی نمونه های جنینی که آلوده به سلولهای مادری است امکان پذیر می شود و نیز امکان ارزیابی کیفیت تخم لقاح شده (زیگوسیتی) در بارداری های چندقلو وجود دارد.
بکارگیری STR های مختلف با اشکال متفاوت و خاص کروموزومی تشخیص تریزومی های جزئی
& (Partial Trisomies) را امکان پذیر می سازد.
کارایی این تکنیک تحت تأثیر سن جنین نیست و در هر زمان از بارداری قابل انجام است.

تفاوت های روش QF-PCR با روش های سیتوژنتیکی مرسوم (FISH و & تهیه کاریوتایپ)

در روش QF-PCR برخلاف روش کاریوتایپ نیازی به کشت سلولهای آمنیون نمی باشد لذا در& هزینه و زمان صرفه جویی خواهد شد.

در مقایسه با هزینه نسبتا بالای آزمایش های کروموزومی هزینه این آزمایش کمتر از نصف می باشد.

در روش FISH& هزینه ای که فرد متقبل می شود در مقایسه با روش QF-PCR بیشتر است.

در مواردی که نمونه جنینی با سلولهای مادری آلوده شده باشد امکان رسیدن به جواب صحیح توسط QF-PCR نسبت به دو تکنیک دیگر بیشتر خواهد بود.

دقت این روش در مقایسه با روش های سیتوژنتیکی بیش از ۹۹ درصد می باشد.

بررسی با روشهای تهیه کاریوتایپ معمولاً بیشتر از ۲ هفته طول می کشد در صورتیکه با روش مولکولی QF-PCR به کمتر از ۴۸ ساعت زمان نیاز است.

با استفاده از نمونه غیر زنده (مانند جنین سقط شده یا مرده زاد یا فوت بعد از تولد) می توان آزمایش QF-PCR را انجام داد در صورتی که با روشهای سیتوژنتیکی نمونه می بایست از موجود زنده تهیه شود.

نمونه های مورد نیاز جهت انجام QF-PCR&

با این روش می توان بر روی نمونه های پرزهای جنینی (CVS) در هفته های 10 تا 12 یا مایع آمنیون در هفته 14 تا 16 بررسی ها انجام گردد. در برخی موارد که در هنگام نمونه برداری، نمونه جنینی با خون مادر آلوده می شود، نمونه خون وریدی مادر هم مورد نیاز خواهد بود تا بتوان با کمک این روش احتمال آلودگی نمونه جنینی با سلول های مادر را تعیین نمود.

محدودیت های تکنیک PCR-QF

در ایـن روش درجـات پائیـن موزائیسـم و آنوپلوئیدهـا، که سـلولهای ناهنجـار کمتـر از 15 تـا 20 درصـد از رده سـلولی را تشـکیل دهنـد، قابل تشـخیص نیسـتند.
روشـی قابـل اطمینان برای تشـخیص حذف هـای کروموزومی نمی باشـد.
& در مـوارد بسـیار نـادری جـواب آزمایش نمـی تواند گویای وضعیـت کلیـه مارکرهـا بـر روی یک یا چنـد کروموزوم باشـد. در ایـن مـوارد نمونـه ها بـه روش FISH یـا کاریوتایـپ مورد بررسـی قرار خواهنـد گرفت.
در حال حاضر این روش قادر به بررسی همه کروموزوم ها نمی باشد و تنها 5 کروموزوم 21 و 18 و 13 و X و Y را شناسایی می نماید.