تشخیص سرطان کلیه

به گزارش روابط عمومی پایگاه اطلاع رسانی علوم آزمایشگاهی ایران، کلیه ها یک جفت اندام لوبیا شکل در دو طرف ستون فقرات، زیر دنده ها و پشت شکم هستند..کلیه چپ در حدود مهره های T12 تا L3 قرار دارد، در حالی که کلیه راست به دلیل جابجایی جزئی توسط کبد کمی پایین تر است. قسمت های بالای کلیه ها تا حدودی توسط دنده یازدهم و دوازدهم محافظت می شوند& هر کلیه در مردان حدود 125 تا 175 گرم و در زنان 115-155 گرم وزن دارد. طول آنها حدود 11 تا 14 سانتی متر، عرض 6 سانتی متر و ضخامت 4 سانتی متر دارند و مستقیماً توسط یک کپسول فیبری متشکل از بافت پیوندی متراکم و نامنظم پوشیده شده اند که به حفظ شکل و محافظت از آنها کمک می کند.

کار کلیه ها تصفیه خون است. کلیه های سالم حدود نیم فنجان خون را در هر دقیقه تصفیه کرده و آب و مواد زائد را در بدن به ادرار تبدیل می کنند. ادرار از راه دو لوله باریک به نام میزنای از هر کلیه وارد مثانه می شود.مثانه محل ذخیره ادرار است.خون به کلیه وارد می شود، مواد زائد جداشده و در صورت نیاز نمک، آب و مواد معدنی تنظیم می شود. خون تصفیه شده به بدن برگشته و ادرار در لگنچه کلیه که یک ساختار قیف شکل است جمع شده و از طریق لوله ای به نام میزنای به مثانه تخلیه می کند.
هر کلیه حدود یک میلیون فیلتر کوچک به نام نفرون دارد. نفرون ها شامل& شبکه لوله ای شکلی هستند به نام گلومرول که وظیفه اصلی تصفیه خون در آنها انجام می شود.ظریف بودن دیواره گلومرول ها موجب می شود که آب و مولکول های کوچک مانند سدیم از آن عبور کرده و مولکول های بزرگ مانند پروتئین و سلول های خونی در خون باقی بمانند.

با وجود اینکه مواردی از سرطان کلیه در جمعیت جوان جامعه مشاهده می شود، اما در سنین بالای 60 سال شایع تر است. شایع ترین علامت اولیه، وجود خون در ادرار است. این سرطان، چنانچه درمرحله اولیه تشخیص داده شود، شانس خوبی برای درمان دارد. اما با پیشرفت سرطان (رشد و انتشار آن)، این شانس درمان کاهش می یابد. در هر صورت درمان، باعث کاهش سرعت پیشرفت بیماری می شود.

سرطان کلیه چیست؟

سرطان کلیه به شکل های گوناگونی دیده می شود، اما مهم ترین نوع آن، سرطان سلول کلیوی است، که گاهی آن را "آدنوکارسینومای کلیوی" یا "کارسینومای سلول کلیوی" یا "هایپرنفروما" نیز می نامند.

سرطان سلول کلیوی

منشأ این نوع سرطان، یک سلول سرطانی شده ی لوله کلیوی است. رشد این سرطان منجر به تشکیل توده ای درون کلیه می شود که همزمان با رشد تومور، علائم زیر مشاهده می شوند:

کلیه ی مبتلا، شروع به بزرگ شدن می کند. در این زمان ممکن است تومور در تمام دیواره کلیه رشد کند وبه بافت ها واندام های مجاور نفوذ کند. این نفوذ می تواند در عضلات اطراف ستون فقرات، کبد، عروق بزرگ خونی اطراف و سایر بافت ها صورت گیرد.
برخی از سلول ها ممکن است وارد مجاری لنفاوی یا جریان خون شوند. سرطان ممکن است پس از آن به غدد لنفاوی مجاور یا به سایر قسمت های بدن متاستاز دهد.

سرطان های سلول کلیوی می توانند با توجه به خصوصیات ویژه سلولی که زیر میکروسکوپ مشاهده می شود به زیرگروه های متعددی تقسیم گردند. برای مثال، بیشترین سرطان های سلول کلیوی از نوع سلول ساده هستند، اما برخی دیگر مانند سارکوماتوئید یا سرطان های سلول کلیوی گرانولار هستند. دانستن زیرگروه سرطان از جهت اینکه پاسخ به درمان در برخی از زیرگروه ها بهتر می باشد، حائز اهمیت است.

سایر انواع سرطان کلیه

تعدادی از انواع نادراین سرطان، از سایر سلول های موجود در کلیه منشأ می گیرند. برای مثال:

سرطان های سلول ترانزیشنال (اورو تلیال) سرطان هایی هستند که از سلول های ترانزیشنال منشأ می گیرند. این سلول ها لگنچه، میزنای ها و مثانه را می پوشانند. سرطان سلول های ترانزیشنال در مثانه شایع است، اما گاهی در لگنچه کلیه نیز مشاهده می شوند.
تومور ویلمز و سارکومای سلول ساده کلیه، انواع سرطان های کلیه هستند که فقط در اطفال دیده می شوند.

عوامل ایجادکننده سرطان کلیه ( سرطان سلول کلیوی )

یک تومور سرطانی از یک سلول غیرطبیعی منشأ می گیرد. هنوز علت واقعی سرطانی شدن یک سلول مشخص نیست. تصور می شود که برخی محرک ها به سلول صدمه می زنند یا ژن های خاصی را در درون سلول تغییر می دهند که منجر به غیرطبیعی شدن سلول می شوند و در نتیجه سلول، خارج از حد کنترل تکثیر پیدا می کند.

سالانه حدود 8700 مورد سرطان کلیه در انگلستان تشخیص داده می شود. در اکثر موارد، سرطان کلیه بدون هیچ دلیل مشخصی بروز می کند، گرچه برخی عوامل خطرزای خاص، شانس ابتلا به سرطان کلیه را ممکن است افزایش دهند. این عوامل شامل موارد زیر است:

سن - بیشتر درسنین بالای 60 سال دیده می شود. بروز این سرطان در سنین کمتر از 50 سال شایع نیست. همچنین بروز این سرطان در مردان شایع تر است.
سیگارکشیدن - به نظر می رسد که در حدود یک سوم سرطان کلیه با سیگار کشیدن مرتبط است. برخی مواد شیمیایی از تنباکو به درون بدن وارد شده و از طریق ادرار دفع می گردند. این مواد شیمیایی در ادرار می توانند به سلول های لوله کلیوی آسیب برسانند و آنها را سرطانی کنند.
سایر مواد شیمیایی سرطان زا - برخی مواد شیمیایی کاربردی با افزایش خطر سرطان کلیه در ارتباط هستند. از جمله آزبست، کادمیوم و برخی حلال های آلی.
چاقی - چاقی یک عامل خطرزای ثابت شده در ابتلا به سرطان کلیه است. حدود یک چهارم موارد سرطان کلیه، ناشی از اضافه وزن می باشد.
دیالیز کلیوی - کسانی که طولانی مدت تحت دیالیز قرار می گیرند بیشتر در خطر ابتلا به سرطان کلیه هستند.
فشار خون بالا (هیپرتانسیون) - در افراد مبتلا به فشار خون بالا، خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان کلیه وجود دارد.
عوامل ژنتیکی - در برخی موارد سرطان کلیه ممکن است نقشی داشته باشند. (یک نقص ژنتیکی که در بعضی ازخانواده ها بروز می یابد، ممکن است موجب ایجاد سرطان کلیه در برخی موارد گردد. همچنین اشخاص دارای اختلالات ژنتیکی نادر، ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان کلیه دارند. برای مثال سندرم فون هیپل لیندو، سندرم بریت – هوگ – دوب و اسکلروز تکمه ای)

چگونه سرطان کلیه تشخیص داده می شود و مورد ارزیابی قرار می گیرد؟

پزشک ممکن است بر اساس علائم و نشانه هایی که ذکر شد مشکوک به سرطان کلیه شود و انجام آزمایش هایی را برای تشخیص سرطان درخواست نماید. هرچند در کشورهای پیشرفته، در حدود نیمی از سرطان های کلیه، قبل از بروز هرگونه نشانه ای تشخیص داده می شوند و این گونه موارد معمولاً هنگام اسکن یا سایر بررسی های تشخیصی دیگر، شناسایی می شوند.

آزمایش هایی برای تأئید تشخیص

معمولاً با یک "اسکن اولتراسوند" کلیه، می توان سرطان کلیه را تشخیص داد. اسکن اولتراسوند، اغلب یکی از اولین آزمایش هایی است که در مواردی که پزشک به وجود سرطان کلیه مشکوک می شود، انجام می گیرد. این اسکن یک تست ایمن و بدون درد است که در آن از امواج صوتی برای تهیه تصویری از اندام ها و ساختارهای درون بدن استفاده می شود. اگر تردیدی در تشخیص وجود داشته باشد از یک اسکن پیشرفته به نام "سی تی اسکن" استفاده خواهد شد.

آزمایش جدید تشخیص سرطان کلیه

نتایج یک مطالعه جدید نشان می دهد که یک آزمایش "نشانگر زیستی" در تشخیص زودرس سرطان کلیه بسیار دقیق است.
& تومورهای اولیه و کوچک کلیه معمولا هیچ علائمی در بدن فرد ایجاد نمی کنند و به طور اتفاقی در اسکن شکم که به دلایل دیگر انجام می شود، پیدا می شوند. با این وجود، هیچ آزمایش تصویربرداری یا آزمایش غربالگری دیگری وجود ندارد که به دنبال تشخیص اولیه سرطان کلیه باشد.& ممکن است در ابتدا تجزیه و تحلیل های مبتنی بر این روش جدید در افرادی مورد استفاده قرار گیرد که در خانواده خود سابقه ابتلا به سرطان کلیه دارند یا قبلا مبتلا به این سرطان بوده اند.
اکنون دانشمندان دانشگاه "هاروارد" یک روش جدید توسعه داده اند که در آن از بافت برداری مایع استفاده می شود که می تواند با دقتی بالا وجود سرطان های کلیوی را تشخیص دهد.
این روش می تواند حتی تومورهای موضعی کوچک را که اغلب قابل درمان هستند و هیچ روش تشخیص اولیه برای آن ها وجود ندارد، تشخیص دهد.
بافت برداری مایع غیرتهاجمی که به جست وجوی دی ان ای های مربوط به سرطان می گردد، که به واسطه تومورها در خون و سایر مایعات بدن جاری می شوند، به سرعت به سمت استفاده بالینی می رود تا به عنوان روشی برای تشخیص زودرس برخی از تومورها مورد استفاده قرار گیرد.

سرطان کلیه یکی از سخت ترین تومورها برای تشخیص است چرا که به اندازه باقی تومورها،& "DNA"& زیادی جاری نمی سازد.& & عملکرد این آزمایش مطلوب است چرا که می تواند الگو های غیرطبیعی را در مقادیر کمی از& "DNA"& های جاری شده از تومور شناسایی کند و این نکته را اثبات کند که این بیماری در مراحل اولیه قابل تشخیص است.
زمانی که دانشمندان این آزمایش را بر روی نمونه های خون بررسی کردند، دریافتند که این آزمایش تقریبا صد درصد صحیح بود تا افراد مبتلا به سرطان کلیه و افراد سالم را از هم متمایز کند. این روش در آزمایش نمونه های ادرار دقت کمتری داشت. اما محققان معتقدند که می توان عملکرد آن را بهبود بخشید.& اگر این تست در آزمایش های گسترده تر تایید شود و از نظر بالینی به طور گسترده کاربردی شود، نمونه ادرار حتی می تواند نسبت به خون، کمتر تهاجمی باشد.